برای طراحی پله های ساختمان چه ضوابطی را باید رعایت کرد؟ نحوه طراحی انواع راه پله به چه صورت است.از کدام سنگ برای صرفه جویی در هزینه های تولیدی استفاده کنیم؟ اگر شما نیز به دنبال یافتن پاسخ سوالات خود هستید با ما همراه باشید. هر چند در سال های اخیر، استفاده از آسانسور در ساختمان های مسکونی چند طبقه، رایج و الزامی شده، اما هنوز ساختمان هایی با عمر بالاتر، بدون آسانسور وجود دارد که تردد افراد بین طبقات همچنان از طریق راه پله صورت می گیرد. علاوه بر آن، پله ها حتی در ساختمان های دارای آسانسور نیز جایگاه ویژه خود را دارا می باشند؛ به گونه ای که برخی ساکنان طبقه اول، ترجیح می دهند به جای معطل ماندن برای آسانسور از پله استفاده کنند و یا هنگام جابه جایی وسایل سنگین که حمل آن از طریق آسانسور، ممنوع است، اهمیت راه پله ها و استانداردهای آن بیشتر به چشم می آید.
برای ساختمان های قدیمی بدون آسانسور که افراد مجبور به بالا و پایین رفتن از طبقات بالا مانند. سوم و چهارم هستند، فارغ از موضوع دشواری پیمودن طبقات، تعداد و نحوه ساخت راه پله ها نیز مهم می باشد. بنابراین اگر قصد دارید از روی ناچاری یا به اختیار یک واحد مسکونی بدون آسانسور، در طبقات بالا، خریداری یا اجاره کنید و یا در حال حاضر، در چنین فضایی سکونت دارید، این مطلب به شما کمک می کند تا درباره نقش و استاندارد راه پله در ساختمان ها، بیشتر بدانید و نکاتی که تاکنون در زمینه راه پله ها کمتر به آن توجه کرده اید، مدنظر قرار دهید.
اجزای راه پله
راه پله ها، به عنوان یک عنصر سازه ای مهم و کاربردی در ساختمان ها به شمار می روند و شکل ظاهری، کاربرد، ایمنی و مصالح مورد استفاده در آن ها، همواره مورد توجه فعالان حوزه ساخت و ساز و ساکنان یک ساختمان است. همچنین استفاده آسان و ایمنی پلکان خصوصا برای کودکان، سالمندان و افرادی که مشکلات جسمی و حرکتی دارند، بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر آن، استفاده از متریال های مختلف در انواع پله های چوبی، فولادی، سنگ، بتنی، چوبی – فلزی و پلکسی، در زیبایی و طراحی پله ها در فضاهای گوناگون، موثر است. البته در راه پله های ساختمان های مسکونی، پله های سنگی به همراه نرده های چوبی یا فلزی رایج است.
در این رابطه، راه پله ها از شش قسمت، شامل سه قسمت اصلی و سه قسمت فرعی تشکیل شده اند. پله، سطح شیب دار و پاگرد، اجزای اصلی و خیز پله، آب چکان و نرده، اجزای فرعی هستند. قسمت های اصلی و فرعی راه پله ها را می توان به صورت زیر تعریف کرد:
- پله: پل ارتباطی بین دو سطح غیر هم سطح برای جابه جایی از یک مکان به مکان دیگر است.
- سطح شیب دار: سطحی است که پله ها بر روی آن تعبیه می شوند و می توان از آن به شاسی راه پله تعبیر کرد.
- پاگرد: محلی برای چرخش و تغییر مسیر حرکت و استراحت بین ردیف های پله است.
- خیز پله: شیبی است که از پایین به سمت بالای پله ادامه دارد.
- آب چکان: سطح شیب داری است که به همراه شیارهای باریک در کنار راه پله برای خروج آب، طراحی شده است.
- نرده: قسمتی است که دور تا دور پله ها از پایین تا بالا قرار دارد و برای امنیت در تردد بین راه پله ها استفاده می شود.
انواع راه پله ساختمان
به طور کلی پله های مورد استفاده برای ساختمان ها به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
- پله ها از نظر شکل ظاهری
- پله ها از لحاظ مصالح مصرفی
همچنین پله های مورد استفاده در ساختمان از لحاظ شکل ظاهری به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
- پله های مستقیم
- پله های مدور
پله های مستقیم
طراحی پله های مستقیم، بدون پیچش است و طول آن در مقایسه با سایر پله ها بیشتر می باشد. از این رو، این پله ها در مکان هایی که مشکلی از نظر فضا ندارند، احداث می شوند. پله های مستقیم، مستطیل شکل و عرض کف آن ها غالبا 30 سانتی متر است. در این نوع پله ها تمام کف پله ها به شکل مستطیل بوده و به عبارت بهتر اندازه کف پله در سراسر طول آن ها برابر و یکسان می باشد. در شکل زیر پلان پله یک طرفه را ملاحظه می کنید. در این شکل عرض کف پله در تمام کف پله ها مستطیل شکل و 30 سانتی متر می باشد.
به طور کلی پله های مستقیم عبارتند از:
- پله مستقیم یک طرفه:
این پله ها، طول زیادی دارند و در مکان هایی که فضای طولانی وجود دارد، ساخته می شوند. از آنجا که طول بسیار بلند آن ها بعضا خسته کننده است، در مسیر آن پاگرد وجود دارد. در صورتی که در ساختمان محدودیت طولی وجود نداشته باشد می توان این گونه پله را اجرا کرد. در شکل زیر پلان یک طرفه بدون پاگرد وسط را ملاحظه می کنید.
در صورتی که ارتفاع طبقه بیش از 2.75 متر باشد باید یک پاگرد در وسط در نظر گرفت.
در شکل زیر پلان پله یک طرفه با پاگرد وسط را ملاحظه می کنید.
- پله دو طرفه با پاگرد وسط و دو بازو:
رایج ترین پله ها هستند و در بیشتر ساختمان ها وجود دارند. پس از یک ردیف پله، پاگردی برای استراحت افراد، تعبیه شده و سپس ردیف بعدی شروع می شود. این پله به خاطر دو قسمتی بودن طول زیادی را اشغال نمی کند و پاگرد وسط باعث استراحت شخص استفاده کننده می شود.
در شکل پلان پله دو طرفه با دو بازو و پاگرد وسط را ملاحظه می کنید.
- پله دو طرفه با پاگرد وسط و سه بازو:
شامل دو ردیف پله به عرض کم و یک ردیف پله با عرض بیشتر است و در مکان هایی که تردد در آن ها زیاد است، به کار می رود مانند دانشگاه ها و ادارات. در شکل زیر پلان پله دو طرفه با سه بازو و پاگرد وسط را ملاحظه می کنید.
همچنان که در شکل دیده می شود یک ردیف پله با عرض بیش تر و دو ردیف پله با عرض کمتر در طرفین به بالا ادامه پیدا می کند.
- پله سه طرفه با دو پاگرد و سه بازو:
این پله ها در ساختمان هایی که ارتفاع بین طبقات، بلند و فضای پله، کم است، استفاده می شود. از فضای بین آن ها، می توان برای طراحی آسانسور استفاده کرد. از فضای بین این نوع پله در ساختمان های معمولی مسکونی، جهت سکوی گل و در ساختمان های مرتفع یا اداری جهت محل آسانسور در نظر گرفته می شود. در شکل پلان پله سه طرفه را ملاحظه می کنید.
5 . پله چهار طرفه
تفاوت این نوع پله ها با نوع سه طرفه، در یک بازوی اضافه در آن ها می باشد. در سایر موارد دو پله ذکر شده دارای ضوابطی یکسان می باشند. همچنین این پله زیباتر و راحت تر از پله های سه طرفه می باشد.
در شکل پلان پله چهار طرفه ملاحظه می شود.
پله مارپیچ
در این نوع پله ها، زاویه پیچ با توجه به فضا تعیین می شود. انواع پله های پیچ دار عبارتند از:
پله با پیچ کامل: از آنجا که این پله ها، فضای کمی اشغال می کنند، از آن ها در مکان هایی با فضای محدود استفاده می شود مانند مغازه های کوچک و رستوران ها که یک پیچ کامل در طراحی آن ها وجود دارد و پله ها و نرده آن ها با پیچ ملایم به سمت بالا هدایت شده اند. کف پله ها در این نوع پله به دور یک ستون که در مرکز پله قرار دارد پیچیده و بالا می رود. شکل زیر پلان پله پیچ کامل را نشان می دهد.
پله با پیچ قائم: این نوع پله ها که دارای پاگرد هستند، به منظور استفاده بهینه از فضا طراحی شده اند. در فضای پاگرد، گاهی دو تا سه پله تعبیه می شود و پیچ آن ها، به صورت قائم است.
پله با پیچ تزئینی: این پله ها که از زیبایی کم نظیر برخور دارند و نمادی از زندگی در ساختمان های مجلل به شمار می روند، اغلب در ساختمان های بزرگ و لوکس احداث می شوند. از آنجا که عرض این پله ها زیاد است، به فضای بزرگ نیاز دارند.
علاوه بر این، امروزه برای طراحی و دیزاین منازل به ویژه خانه های دوبلکس از راه پله های مدرن و چشم نواز استفاده می شود. راه پله های چوبی، راه پله های شیشه ای و راه پله های سنگی از جمله پلکان هایی هستند که می توان در فضای داخلی منزل از آن ها استفاده کرد. البته این مدل ها بیشتر مناسب خانه های اقشار مرفه جامعه است و با آپارتمان های مسکونیِ کوچکِ اکثریت جامعه تناسبی ندارد.
آشنایی با تشخیص انواع پله در نقشه و علائم مورد استفاده
پله در نقشه های ساختمانی به صورت های پلان، برش و نما ترسیم می شود. پس لازم است با اجزای تشکیل دهنده پله آشنا شویم.
تعداد پله
تعداد پله ها به میزان اختلاف ارتفاع بین دو سطح وابسته است. یعنی هرچه ارتفاع طبقه بیشتر باشد، تعداد پله ها بیشتر و هرچه ارتفاع طبقه کمتر باشد، تعداد پله ها کمتر خواهد بود. به طور کلی در یک ارتفاع معین، هرچه تعداد پله بیشتری استفاده گردد، ارتفاع تک پله ها کمتر می شود. تعداد پله ها در ساختمان های مسکونی بین 20-16 عدد می باشد. شکل زیر پلان و برش پله نمایش داده شده است. در شکل تعداد پله ها 4 عدد می باشد.
نکته: با شمردن تعداد خطوط ترسیم شده در پلان پله، تعداد پله ها مشخص می گردد.
تعداد پله ها همیشه یک عدد صحیح است ولی ارتفاع پله می تواند به صورت عدد اعشاری باشد.
کف پله
به سطحی که پا بر روی آن قرار می گیرد کف پله گفته می شود. تعداد کف پله ها به تعداد آن ها بستگی دارد. تعداد کف پله ها همیشه یک عدد کمتر از تعداد پله ها ترسیم گردیده زیرا کف آخرین پله با کف سطحی که پله به آن تمام می شود یکی می باشد. اندازه کف پله می تواند از 22 تا 40 سانتی متر در نظر گرفته شود.
در شکل سطح هاشور خورده کف پله بوده و تعداد کف پله ها 3 عدد می باشد.
ارتفاع پله
به فاصله عمودی کف پله های دو پله متوالی، ارتفاع پله گفته می شود. این ارتفاع در ساختمان های مختلف با توجه به نوع کاربری آن متفاوت است و اندازه آن از 12 تا 20 سانتی متر تغییر می کند.
در شکل ارتفاع پله مشخص شده است.
شیب یا زاویه پله
شیب پله به نسبت ارتفاع و کف بستگی دارد. یعنی هرچه ارتفاع پله کمتر و کف پله آن بیشتر باشد شیب پله کمتر و بالعکس هرچه ارتفاع پله بیشتر و کف پله آن کمتر باشد، شیب پله بیشتر خواهد شد. شیب پله مناسب در ساختمان های مسکونی تقریبا 30 درجه است. در شکل زیر زاویه پله مشخص شده است.
در جدول زیر با توجه به ارتفاع و کف پله، زاویه شیب داده شده است.
طول پله
طول افقی یک ردیف پله، طول پله نام دارد یا به عبارت دیگر جمع کف پله های حسای شده با در نظر گرفتن یک کف پله کم تر.
مثلا اگر مطابق شکل تعداد 10 پله داشته باشیم که کف پله هرکدام 30 سانتی متر باشد در این حالت طول پله برابر است با:
(30*10) – 300 = 300 – 30 = 270
یا
(10 – 1) * 30 = 9*30 = 270
گونه پله
سطح (سطوح) کنار پله، گونه پله نام دارد. در شکل گونه پله نمایش داده شده است.
عرض پله
فاصله بین گونه های پله، عرض پله نام دارد. اندازه عرض در پله ها با یکدیگر مساوی نبوده و بسته به عملکرد و تعداد استفاده کنندگان از آن، از 60 سانتی متر تا چند متر تغییر می کند. عرض پله در ساختمان های مسکونی 100 تا 150 سانتی متر بوده و این اندازه در پله های زیرزمین و پله هایی که زیاد مورد استفاده قرار نمی گیرد، 90 تا 100 سانتی متر است. در شکل عرض پله نمایش داده شده است.
اندازه عرض پله به محل و نوع استفاده از آن بستگی دارد. حداقل عرض پله در ساختمان های مسکونی 80 سانتی متر، برای عبور دو نفر 10/1 تا 25/1 متر و برای عبور سه نفر 875/1 متر در نظر گرفته می شود. در هنگام طرح پله باید به نکات زیر توجه شود:
حرکت بر روی پله به خصوص در هنگام پایین آمدن بی خطر باشد.
حرکت بر روی پله راحت باشد.
در موقع بالا رفتن حداقل انرژی مصرف شود.
در شکل کف و ارتفاع مطلوب و کف و ارتفاع نامطلوب نمایش داده شده است.
برای دستیابی به سه شرط فوق، از فرمول های تجربی زیر برای محاسبه کف و ارتفاع پله استفاده می شود.
h : ارتفاع تک پله 2h + b = 63 – 65 فرمول اندازه قدم
B : اندازه کف پله h + b = 12 فرمول راحتی
H + b = 48 فرمول احتیاط
با توجه به فرمول های داده شده، مناسب ترین ارتفاع برای ساختمان های مسکونی 17 سانتی متر و کف پله 29 سانتی متر خواهد بود.
حجم پله
ضخامت سقف زیر یک ردیف پله، حجم پله نام دارد. حجم پله نسبت به نیروهای وارده به تیرآهن پله در ساختمان های مختلف متفاوت است که این مقدار عبارت است از نمره تیرآهن به علاوه 4 سانتی متر بابت اندودکاری و موارد دیگر.
بازوی پله
مجموعه پله های پشت سر هم بین دو اختلاف سطح، بازوی پله نامیده می شود. یک بازو، حداقل از سه پله متوالی تشکیل می گردد. در شکل بازوهای اول و دوم پله دو طرفه با پاگرد نمایش داده شده است.
چشم پله
فاصله بین دو بازوی پله را چشم پله می نامند. به غیر از پله های یک طرفه و پله یک چهارم در گردش، در تمامی پله ها چشم وجود داشته و حداقل 20 سانتی متر می باشد. در شکل زیر چشم پله در پله دو طرفه و سه طرفه نشان داده شده است.
پاگرد پله
محلی بوده که فرد پس از پیمودن یک بازوی پله، بر آن قدم گذاشته و با حرکت یا چرخش 90 درجه یا 180 درجه ای به بازوی دوم می رسد. حداقل عرض پاگرد برابر با عرض پله می باشد.
اصول ساخت راه پله
پله های به اشکال مختلف ساخته شده و اجرا می گردند. پله ها از نظر نوع مصالح به کار رفته به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند.
- پله هایی که با استفاده از تیرآهن و طاق ضربی ایجاد شده و پله ها را بر روی آن نصب می کنند.
2 – پله هایی که با استفاده از بتن مسلح ایجاد شده و پله ها را بر روی آن نصب می کنند.
3 – پله های چوبی
4 – پله های فلزی
پله ها از نظر اجرا نیز می توانند به صورت های پیش ساخته و درجا ساخته اجرا شوند.
از جمله پله های درجا ساخته، پله های سنگی، بتنی و آجری هستند که به توضیح آن ها می پردازیم:
پله های سنگی
این گونه پله ها به دو صورت ساخته می شوند
پله های سنگی که به صورت یکپارچه از سنگ تراشیده شده و بر روی یکدیگر نصب می شوند.
این نوع پله ها اصولا در ناحیه خارجی ساختمان اجرا می شوند.
پله های سنگی که پس از اجرای طاق ضربی یا بتنی، بر روی آن به صورت مجزا نصب می شود. در این نوع پله ها ضخامت سنگ کف پله 5 سانتی متر و سنگ پیشانی پله 3 سانتی متر است.
پله های آجری
از کنار هم گذاشتن آجرها با استفاده از ملات ماسه و سیمان به صورت هره چینی و به صورت نما، پله های آجری ایجاد می شود. آجرهای مورداستفاده از نوع مرغوب بوده و کاملا زنجاب شده و به صورت نما استفاده می شوند. پس از پایان کار بندهای آجر بندکشی می شود.
پله های بتنی
اسکلت این نوع پله ها بیشتر برای پله های تزئینی به فرم های دایره، نیم بیضی، گردون، پیچ و مخصوصا حلزونی ساخته می شود.
در ساختمان این نوع پله ها، ساختن قالب از نکات مهم است که برای ساختن آن نیاز به قالب بند ماهر می باشد. آرماتورهای مورد استفاده با توجه به نیروهای ایجاد شده طرح و محاسبه گردیده و با توجه به نقشه های اجرایی در محل خود قرار گرفته و بسته می شوند. پس از آرماتوربندی، بتن ریزی آغاز شده و بعد از خشک شدن بتن و ساخته شدن اسکلت بتنی، پله ها بر روی آن نصب می شوند.
پله های پیش ساخته موزائیکی
پس از اجرای طاق ضربی، پله های پیش ساخته موزائیکی را یکی یکی از پایین به بالا نصب می کنند. اولین پله را طوری قرار می دهند که با خط ترسیم شده روی دیوار کاملا میزان و عمود بر خط مسیر پله باشد. کف پله را کاملا تراز می کنند و برای نگهداری از آن در زیر پله تکه آجر قرار می دهند. در قسمت جلوی پله در دو قسمت ابتدا و انتها گچ می زنند تا از حرکت پله جلوگیری شود. ملات ماسه و سیمان را به آهستگی از پشت به زیر پله ریخته و با استفاده از کمچه به آرامی می کوبند تا زیر پله را کاملا پر کند. پله بعدی را همانند روش گفته شده بر روی پله اول نصب می کنند. در صورتی که پله ها دارای دو راهه باشند نصب آن ها ساده تر و راحت تر خواهد بود.
پله های چوبی
در مناطقی که چوب فراوان باشد از چوب هایی که دارای مقاومت فشاری و کششی بالا برخوردار باشند استفاده می شود. معمولا تیرهای زیر پله چوبی بسیار مقاوم و به شکل چهار تراش است که کف پله ها به آن متصل می شوند. این پله ها در فرم های مختلف ساخته می شوند.
اندازه استاندارد راه پله ها
برای نظارت بر تامین نیازهای ساکنان و بهره برداری از ساختمان های تابع نظام مهندسی و کنترل ساختمان، «مقررات ملی ساختمان» باید مورد توجه قرار گیرند. ساخت پله و راه پله نیازمند رعایت استانداردها، قوانین و ضوابطی است که در بخش های مختلف مقررات ملی ساختمان، به ویژه مبحث چهارم، یعنی الزامات عمومی ساختمان به آن اشاره شده است. طبق ماده 32 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفند ماه 1374، رعایت این مقررات، ضروری است. در این زمینه، عرض، ارتفاع، کف، عرض پاگرد، ارتفاع نرده، تعداد پله های بین دو پاگرد، فاصله دَرِ ورودی و دَرِ آپارتمان تا پله، برخی از نکات مهم در زمینه استاندارد های راه پله هاست. بنابراین طول و عرض راه پله زیر از سوی فعالان حوزه ساخت و ساز، برای راه پله ها باید مد نظر قرار گیرد:
- عرض: حداقل مجاز عرض پله های یک ساختمان مسکونی 110 سانتی متر است، البته در ساختمان های کمتر از 50 نفر این مقدار می تواند 90 سانتی متر باشد. همچنین حداقل عرض پله در پله های غیر اصلی ساختمان اگر بین دو دست انداز باشد، 60 سانتی متر، بین دیوار و دست انداز 70 سانتی متر و بین دو دیوار 80 سانتی متر است. ضمنا حداقل عرض پله مستقیم در پله دسترسی اصلی باید 100 سانتی متر و در پله دارای پاگرد باید 120 سانتی متر باشد.
- ارتفاع: در ساختمان های مسکونی حداکثر ارتفاع 19 سانتی متر و حداقل 17 سانتی متر و به طور میانگین، 18 سانتی متر است. این میزان ارتفاع، در ساختمان های اداری حداکثر 18 و حداقل 15 سانتی متر است. البته بعضا ارتفاع پله در زمان ساخت تا 20 سانتی متر افزایش داده می شود که این امر به دشواری در تردد می انجامد.
- کف: حداقل اندازه کف پله ها، 30 سانتی متر است. البته این اندازه تا 33 سانتی متر نیز مطرح شده است. کف پله های کمتر از آن، امکان سقوط افراد هنگام بالا رفتن از پله ها را تشدید می کند. همچنین حداقل اندازه عمق کف پله 0.28 متر است. ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 0.63 تا 0.64 متر باشد.
- فاصله با آپارتمان: حداکثر فاصله دَرِ آپارتمان تا ورودی پله های فرار، مطابق ضوابط آتش نشانی، حداکثر 10 متر بدون هیچ نوع مانع فیزیکی است.
- فاصله با در اصلی ورودی: در صورت وجود پله یا هر اختلاف سطح یا دیوار در مقابل در ورودي اصلی، باید حداقل 140 سانتی متر از آن فاصله داشته باشد.
- عرض پاگرد: عرض هر پاگرد حداقل 110 سانتی متر است، ولی در صورت وجود ستون یا بیرون زدگی، این عرض مفید در این بخش ها حداقل باید 90 سانتی متر باشد. همچنین عرض پاگرد نیم دایره ای شکل در پله های اصلی باید با عرض پله مساوی باشد.
- تعداد پله های متوالی: حداکثر تعداد پله هاي متوالی در هر بازو باید 12 پله باشد و در صورت بیشتر بودن باید از پاگرد بین آن ها استفاده کرد.
- ارتفاع نرده: ارتفاع نرده محافظ حداقل 80 سانتی متر است و تعبیه حفاظ در پرتگاه های مجاور راه پله بسیار ضروری است. همچنین فاصله بین دو نرده عمودی دست انداز، نباید از 11 سانتی متر بیشتر باشد.
- پله و پشت بام: در ساختمان هاي داراي چهار طبقه و بیشتر، حداقل یک پلکان عمومی ساختمان باید تا سطح پشت بام امتداد یابد، مگر پشت بام هایی با شیب تندتر از 33 درصد و یا پشت بام هایی که هیچ گونه استفاده ای ندارند و دسترسی از طبقه آخر به آن ها از طریق دیگر امکانات مانند نردبان مجاز است. همچنین در ساختمانی که براي پشت بام آن پلکان وجود دارد، دسترسی باید از طریـق یک اتاقک خر پشته با مساحت برابر یا کمتر از قفسه راه پله تامین ش
نکات طراحی راه پله ساختمان مسکونی
علاوه بر این استانداردها که بیشتر ابعاد و اندازه راه پله ها و اجزای آنها را مد نظر قرار داده، رعایت نکات ایمنی زیر طبق مقررات ملی ساختمان، در طراحی پله و راه پله لازم است:
- پاگردها، کف پله ها و لبه آن ها باید از مصالح ایمن ساخته شوند و لغزنده نباشند.
- مصالح مورد استفاده برای ساخت پلکان اصلی ساختمان باید در برابر حریق مقاوم باشند.
- پله های ارتباط دهنده طبقات باید تا همکف یا طبقه ای که به فضای باز ختم می شود، ادامه داشته باشد.
- در جان پناه هایی که در آن ها از شیشه استفاده شده، باید از شیشه ایمن استفاده شود. همچنین ارتفاع جان پناه های شیب دار یا دست اندازها از لبه پله، باید ۹۰ سانتی متر باشد.
- پلکان اصلی ساختمان نباید با تجهیزاتی مانند جعبه آتش نشانی مسدود شوند.
شناسایی اصول نصب پله
نصب پله هایی که کف پله و پیشانی پله آن ها از سنگ پلاک است، باید اقداماتی نظیر زیرسازی، نصب سنگ پله ها، کنترل تراز بودن طول و دادن شیب لازم عرض کف پله، ثابت کردن موقت با ملات گچ تیز و در آخر مجکم کردن سنگ پله با استفاده از دوغاب ماسه و سیمان صورت گیرد.
زیرسازی پله
قبل از نصب سنگ پله های آزاد که در خارج از ساختمان قرار دارند و یا پله هایی که در آن ها تیرآهن به کار رفته است، زیرسازی اولین پله با در نظر گرفتن طول پله و …، آجرچینی انجام می شود. آجرچینی انجام شده با استفاده از آجرهای مرغوب و ملات ماسه و سیمان با عیار بالا انجام می شود.
نصب سنگ پیشانی پله و کنترل تراز و شاقول بودن آن
پس از اجرای زیرسازی پله، سنگ پیشانی پله در محل خود با رعایت فاصله دوغاب خور قرار داده شده و با استفاده از تراز به صورت افقی و عمودی تراز می شود.
ثابت کردن سنگ پیشانی پله با استفاده از گچ تیز
در این حالت لازم است ملات گچ تیز آماده شده و در قسمت جلوی پله زده شود.
دوغاب ریزی پشت سنگ پلاک پیشانی پله
دوغاب ماسه و سیمان با عیار زیاد و نسبت 1 به 3 آماده شده و در چند مرحله در پشت سنگ ریخته می شود.
نصب سنگ کف پله بر روی سنگ پیشانی پله
پس از اتمام عملیات دوغاب ریزی سنگ پیشانی پله ملات ماسه و سیمان غوطه ای آماده شده و بر روی زیرسازی آجری ایجاد شده و ریخته می شود. سنگ کف پله با رعایت آب چکان در محل خود قرار گرفته و تراز بودن طول و دادن شیب لازم عرض کف پله کنترل می شود.
قیمت انواع سنگ راه پله ساختمان
با توجه به کاربرد راه پله های سنگی در ساختمان ها، آشنایی با انواع سنگ راه پله، ابعاد، کاربرد و قیمت آن ها، بسیار حائز اهمیت است. از سنگ پله می توان در قسمت های مختلف پله مانند کف، لبه، زیر و دیواره پله استفاده کرد. در این رابطه، از ویژگی های سنگ پله مناسب راه پله می توان به مواردی مانند مقاومت بالا در برابر سایش و فرسودگی، مقاومت بالا در برابر ضربه و فشار، مقاومت در برابر هوا زدگی و اشعه خورشید، مقاومت در برابر رنگ گرفتگی، استحکام در برابر آلودگی، طول عمر بالا و جذب پایین آب در پله هایی که در فضای خارجی استفاده می شوند، اشاره کرد. بنابراین باید سنگ مناسب راه پله را از انواع سنگ ساختمانی که دارای مقاومت بالا در برابر سایش و ضربه است، تولید کرد.
انواع سنگ راه پله را می توان به صورت زیر تقسیم بندی کرد:
سنگ مرمر: این سنگ برای استفاده در پلکان مکان های لوکس، مجلل و گران قیمت مناسب است. انعطاف پذیری، طول عمر بالا و مقاومت بالا در برابر سایش از جمله ویژگی های آن برای استفاده در راه پله است.
سنگ گرانیت: این سنگ که مستحکم ترین سنگ پله محسوب می شود، هم برای راه پله های داخلی و هم خارجی مناسب است. البته استفاده از آن در محیط هایی که بسیار در معرض رطوبت هستند، مناسب نیست.
سنگ راه پله تراورتن: این سنگ که تنوع بالایی در طرح و رنگ دارد، به دلیل مقاومت در برابر هوا زدگی و عوامل جوی برای استفاده ار فضای خارجی ساختمان، مناسب است.
سنگ مرمریت: این سنگ که دارای زمینه روشن است و در رنگ های متنوع، یافت می شود، فضایی را که در آن استفاده می شوند، بزرگ تر جلوه می دهد.
سنگ پله ها، ابعاد متنوعی دارند که بر روی قیمت آن ها تاثیرگذار است. عرض آن ها معمولا 35 سانتی متر است اما در عرض 40 تا 45 سانتی متر نیز قابل استفاده است. سنگ های راه پله دارای ابعاد کوچک تر که طول آن ها حدود 100 تا 110 سانتی متر است و در ساختمان های مسکونی یک یا دو طبقه استفاده می شوند، قیمت پایین تری دارند و سنگ های راه پله که در ساختمان های بالای دو طبقه استفاده می شود، 110 تا 120 سانتی متر طول دارند و به همین نسبت قیمت آن ها نیز بیشتر است. سنگ هایی که در مکان های عمومی مانند ادارات و مدارس استفاده می شوند، بیش از 130 سانتی متر طول دارند؛ ضمن اینکه در پله های اضطراری، طول پله حتما باید بالای 120 سانتی متر باشد. در همین زمینه، بررسی قیمت سنگ پله، در اواخر شهریور ماه امسال (1399)، با توجه به نوع، کیفیت و طول آن، در برخی مراکز و وب سایت های فروش سنگ راه پله، بیانگر این است که قیمت ها از حدود 100 هزار تومان تا بیش از 300 هزار تومان در هر متر مربع، متغیر است.
نحوه محاسبه تعداد پله در ساختمان
یکی از سوالات ساکنان منازلی که از طریق راه پله تردد می کنند و فاقد آسانسور هستند، محاسبه تعداد پلکان متناسب با تعداد طبقات است. آیا تعداد پله ها در ساختمان های مختلف، باید یکسان باشد؟ و اگر متفاوت است، تابع چه عامل یا عواملی است؟ به این پرسش پر تکرار، در قالب یک فرمول ساده، می توان پاسخ داد. برای محاسبه تعداد پله ها در هر طبقه، ارتفاع طبقه را بر ارتفاع پله تقسیم می کنیم. به طور مثال، اگر ارتفاع طبقه 289 سانتی متر و ارتفاع پله 17 سانتی متر باشد، تعداد پله های آن طبقه برابر با 17 پله خواهد بود. در این رابطه، همان گونه که در مبحث استانداردهای راه پله عنوان شد، حداکثر تعداد پله های متوالی در هر بازوی پله، 12 عدد است و اگر تعداد پله ها بیش از این مقدار باشد، باید بین آن ها پاگرد قرار گیرد.
تاثیر راه پله در قیمت ساختمان های واقع در طبقات بالا
قیمت واحدهای مسکونی بدون آسانسور که در طبقات بالاتر قرار دارند و برای تردد باید ده ها پله را پشت سر گذاشت، در مقایسه با آپارتمان طبقه اول همان ساختمان، در شرایط مشابه از نظر متراژ، امکانات و…، پایین تر است و حتی چشم انداز جذاب و نورگیری مناسب آن واحد مسکونی، ارزش بالا و پایین رفتن این همه پله را در شبانه روز ندارد. تردد از این همه پله، برای صاحبخانه یا مهمانانی که سن و سال بالاتری دارند و یا از بیماری های عضلانی رنج می برند، به یک کابوس شبیه است! همچنین در صورت بروز حوادث غیر مترقبه مانند آتش سوزی، زلزله و…، خروج از ساختمان با عبور از پله های متعدد، خطرات زیادی دارد.
در این رابطه، هر چند به طور کلی، قیمت فروش و اجاره ساختمان های واقع در طبقات پایین تر دارای آسانسور خصوصا طبقه اول به دلیل مواجهه با سر و صدا و… کمتر است اما وقتی قرار باشد بیش از 60 یا 70 پله برای رفتن به طبقه چهارم یک ساختمان بدون آسانسور، طی کنید، احتمالا همان طبقه اول را انتخاب می کنید. در مجموع نمی توان نرخ دقیقی درباره مقایسه قیمت واحدهای مسکونی طبقات بالا مثلا طبقه چهارم بدون آسانسور با طبقات پایین همان ساختمان و یا مقایسه آن با ساختمان های دارای آسانسور ذکر کرد، چرا که معیارهای زیادی در قیمت یک آپارتمان موثرند اما نگاهی به نرخ های خرید و فروش واحدهای مسکونی نشان می دهد آپارتمان های طبقه چهارم بدون آسانسور نسبت به طبقات پایین یا نسبت به ساختمان های مسکونی دارای آسانسور در طبقات بالا، حدود 5 تا 10 درصد، ارزان تر هستند و این درصد، بعضا به دلیل متغیرهای مختلف در تعیین قیمت مسکن، می تواند افزایش داشته باشد. مثلا اگر قیمت یک آپارتمان 50 متری در پایتخت، دارای آسانسور و امکانات دیگر مانند پارکینگ، انباری و بالکن، در طبقه چهارم، 20 میلیون تومان در هر متر مربع و در مجموع، یک میلیارد تومان باشد، همین آپارتمان در طبقه چهارم بدون آسانسور و با راه پله های متعدد، ممکن است حدود 100 میلیون تومان و بیشتر از آن، ارزان تر به فروش برسد.
با توجه به نکات ذکر شده، راه پله ها، از نظر تاثیر آن بر ایمنی، سهولت در تردد و قیمت، از اجزای مهم یک ساختمان از جمله ساختمان های مسکونی محسوب می شوند و خریداران، فروشندگان، بنگاه های املاک و فعالان حوزه ساخت و ساز هر یک به فراخور نیاز خود، باید ملاحظات لازم را در نظر بگیرند و از همه مهم تر اینکه با استاندارد های طراحی راه پله، آشنایی لازم داشته باشند.
